Asli Erdogan, η γραφή ως αντίσταση και ανάσταση
Ασλί Ερντογάν. Ουδεμία σχέση έχει με τον συνεπώνυμο δικτάτορα Ταγίπ που κυβερνά «Ελέω Θεού» την Τουρκία αρκετά χρόνια. Είναι πολλά, πράγματι. Πολλά για μια εξουσία που παραμένει για να φιμώνει φωνές, να κατευνάζει μέσω της βίας τα εξεγερμένα πλήθη, να «πείθει» από μόνος της – με την ολιγαρχία στο πλευρό της – ότι μπορεί να κάνει τα πάντα προκειμένου να σταματήσει όσους ταλαντώνουν το σχοινί της ανυπακοής στο πρόσωπό του Κυβερνήτη και το πολίτευμα, το θρήσκευμα και τους θεσμούς -όπως θέλει να τα ορίζει ο ίδιος. Όποιος υπερασπίζεται την ελευθερία του λόγου, το σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των ευάλωτων ομάδων και πολιτών στοχοποιείται, ταπεινώνεται, εξευτελίζεται.
Κάθε ελευθεριάζων πνεύμα, κάθε ακτιβιστική εκδήλωση, κάθε δημοκρατικό κείμενο οδηγείται στον Καιάδα της λογοκρισίας και του περιορισμού σε κάποια φυλακή ή μια εξορία που την διαλέγει κανείς μόνος του. Όπως και η Ασλί Ερντογάν. Ζει αυτοεξόριστη από το 2017 στη Φρανκφούρτη μετά το πραξικόπημα ανατροπής της κυβέρνησης (2016), η συμμετοχή της οποίας σε αγώνες διαμαρτυρίας για το πολίτευμα και κυρίως οι γραπτές αναφορές της σε φιλοκουρδική εφημερίδα (Ozgur Gundem), την έστειλαν στο κελί των φυλακών Μπακρικέι με την κατηγορία της «υπονόμευσης της εθνικής ενότητας». Η διεθνής κοινότητα άσκησε πίεση ώστε να καταφέρει τελικά να βγει μετά από 132 μέρες.
Η Ερντογάν έχει πει ότι η Τουρκία είναι μια αιχμάλωτη χώρα και οι άνθρωποι ζουν στο σκοτάδι. .. «το σκοτάδι που δεν λεν να συνηθίσουν τα μάτια μας…» (όπως αναφέρεται στο Μήτε και η σιωπή είναι πια δική σου).
Πατρίδα της Ερντογάν είναι και μια χώρα με τον πρόεδρό της να την αποσύρει από τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης. Μάλλον οι ρήτρες περί απαγόρευσης βίας και προστασίας των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων και των γυναικών θα έπεφταν βαριές στις πλάτες των εξουσιαστών και ίσως ξεσπούσε κίνημα που θα έσπαζε την κρούστα στο αυγό που κρατά με μένος στα χέρια του ο σύγχρονος αυτός δικτάτορας, μιας χώρας 85 εκατομμυρίων πολιτών την οποία κατάφερε να φτωχοποιήσει.
Η Ασλί Ερντογάν εναντιώθηκε λοιπόν σε έναν ισλαμιστή που αστυνομεύει τους πάντες ακόμη και τα social media περιστέλλοντας τα δικαιώματα των χρηστών (όπου χρειαστεί επεμβαίνει πάραυτα). Οραματιστής μια νέας Οθωμανικής αυτοκρατορίας, απειλεί στέλνοντας πρόσφυγες στην Ελλάδα και την Ευρώπη, «βοηθώντας» με τον τρόπο του το προσφυγικό κίνημα, συμπάσχοντας ταυτόχρονα με τον … ρώσσο πρόεδρο – αφού με τον ίδιο τρόπο αδιαφορούν για τους αντικαθεστωτικούς-, διάγοντας παράλληλους βίους (μαζί και με άλλους πολλούς ακόμη ανά τον κόσμο).
Η Ασλί Ερντογάν μιλάει γι’ αυτόν «τον παντοδύναμο ηγέτη, πως με την στάση του δεν αγγίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση πια». Τον άφησαν άραγε στην τύχη του; Απαξιούν αφήνοντάς τον στην άκρη να παίζει μονάχος το παιχνίδι του;
Το «εξπρές του μεσονυχτίου» ξυπνάει όμως κάθε φορά που τα δικαιώματα υπαγορεύονται από προσήλωση στην τάξη και την ηθική ενός ξεμωραμένου ισλαμιστή που τα βάζει με ελεύθερες φωνές γύρω του, αυτές είναι μάλλον που τον τρελαίνουν κιόλας. Ως άλλος σουλτάνος μοιάζει με αυτοκρατορικό πτηνό στο χρυσό κλουβί του που μακριά από τον κίνδυνο θέλει να φυλακίσει όσα πτηνά θέλουν να ζήσουν ελεύθερα και να στρέψει τα βλέμματα όλων πάνω του. Πως μπορείς να αυτοθαυμάζεσαι όταν δέχεσαι τόση περιφρόνηση από τον ίδιο το λαό σου; Αυτό σε οδηγεί κρυφά σε κατάσταση μονομανούς τυράννου που ζώνεται από δογματισμούς και Ερινύες. Και όλοι ξέρουν πόση δυστυχία κρύβουν μέσα τους οι τελευταίες.
Βραβεία
2009, Βραβείο διηγήματος Σάιτ Φάικ
2016, Σουηδικό βραβείο Tuchoslky
2017, Princess Magriet Award for Culture
2017, Σιμόν ντε Μποβουάρ
Η Ασλί Ερτνογάν γεννήθηκε στην Κων/λη. έχει και μια ελληνική φλέβα ή ίδια από τη μητέρα και τη γιαγιά της, εβραία της Θεσσαλονίκης. Σπούδασε Φυσική στο πανεπιστήμιο του Βοσπόρου, θητεύοντας για ένα διάστημα στο CERN της Γενεύης. Μέσα της όμως είχε ένα τεράστιο απόθεμα συναισθημάτων, οργής, καταπίεσης που έπρεπε να τα μοιραστεί και να αποθέσει κάπου … να απομακρυνθεί από την έρευνα στοιχειωδών σωματιδίων. το πρώτο της βιβλίο ονομάστηκε Οκρακάνρθωπος (’94). Η δημοσιογραφία και ο ακτιβισμός βρήκαν την έξοδο στη γραφή ώστε το τραίνο διαφυγής του μυαλού της να μεταφέρει κάθε βιβλίο της σε βαγόνι για να σε ταξιδεύει σε μια χώρα, σε ένα καθεστώς ανθρώπινου ξεπεσμού και στην αναγνώριση αυτής της πλάνης που μόνο η μυθοπλασία ξέρει να αναγνωρίζει. Γιατί «αν δεν σου καεί το χέρι δεν γράφεις», λογοτεχνική φράση την οποία μεταφέρει σε κείμενό της η συγγραφέας.
Η ζωή της στην Τουρκία και οι περιπέτειες που βίωσε και η ίδια απόκτησε τη μορφή τραύματος ύστερα κάτι που περνά στο τελευταίο της βιβλίο. Η φυλακή, καθόλου ωραιοποιημένη, ωστόσο με ποιητικότητα δοσμένη συναντά εν θερμώ τον αναγνώστη.
Τα βιβλία της μπορεί να απαγορεύτηκαν στην Τουρκία, κυκλοφορούν όμως σε πολλές άλλες χώρες και σε 20 γλώσσες. Έχει γράψει δέκα βιβλία και στην Ελλάδα έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις ΠΟΤΑΜΟΣ τα εξής:
Ο θαυμαστός Μανδαρίνος (μτφρ. Ανθη Καρρά)
Μήτε και η σιωπή είναι πια δική σου (μτφρ. Ανθη Καρρά)
