Ακροναυπλία

Ψηλά στην άκρη της Ναυπλίας

Οι φυλακές έφυγαν, ο φυσικός πλούτος στενάζει

H βραχώδης χερσόνησος, καθώς την κοιτάζεις από ψηλά, φαντάζει με μύτη σε πρόσωπο’ ανήκει στο σώμα γνωστής τουριστικά και εκμεταλλευόμενης ιστορικά πόλης: στο Ναύπλιο. Αν και προστατευόμενη περιοχή-Natura 2000, ως χαρτογραφημένη ζώνη εγγίζει την κατοικημένη περιοχή φτάνοντας στην αντίπερα πλευρά του βουνού του Παλαμηδίου και την παραλία της Καραθώνας.

Το Ναύπλιο ξεκίνησε από αυτόν τον «ακρογωνιαίο λίθο». Η ένδειξη ανθρώπινης ζωής στο συγκεκριμένο κομμάτι χερσονήσου, φανερώνεται τον 4^ο αι. π.Χ. (τα παλαιότερα τείχη της).

Το αγνάντεμα από ψηλά και το fhotoshooting έπονται της κοπιώδους προσπάθειας του μυθικού οικιστή του Ναύπλιου (γιού του Ποσειδώνα και της Αμυμώνης). Εν δυνάμει ναυτίλος, θα εξορμήσει από την Λέρνη (κοιτίδα του Νεολιθικού πολιτισμού και σημαντική ναυτική δύναμη) για να κτίσει ο ίδιος-και οι επίγονοί του- πάνω σε αυτό το σκαλοπάτι του λόφου του Παλαμηδίου, ιερό του Ποσειδώνα και τη Ναυπλία θα κάνει ναύσταθμο των Αργείων, ενώ αργότερα τα κυκλώπεια τείχη θα ενισχύσουν αμυντικά την γεωφυσική του θέση.

 Φτάστε μέχρι το ελικοδρόμιο. Σε αυτό το σημείο, όπου οι στρατώνες του ενετού Grimani της Napoli di Romania και μετέπειτα Καποδίστρια όπως και μετά ως στρατιωτικές φυλακές (1884)  και μέχρι να κατεδαφιστούν και να μετατραπούν σε «Νafplia Palace» το τοπίο μύριζε διαφορετικά κάθε εποχή.

Με την πάροδο του χρόνου και τις οικιστικές επεμβάσεις, το τοπίο, μπορεί, να μην έχει αλλοιωθεί σημαντικά, αν και στα λιθάρια πάνω το μπετό θα διαπρέψει, ωστόσο ανθρώπινη βούληση θα διασώσει μεγάλο κομμάτι της παλιάς ιστορικής πόλης (όπως θα δείτε παρακάτω).

Παρότι υπήρξε μαρτυρικός τόπος για λιποτάκτες και αιχμαλώτους, πολύ πριν το 1937 (μέχρι και το 1884 η γκιλοτίνα μετρούσε κεφάλια σε βαρυποινίτες) και πριν γίνουν πολιτικές οι φυλακές της Ακροναυπλίας για αντιφρονούντες (κομμουνιστές) -όταν καραβιές εξορίστων κατέφθαναν στο λιμανάκι του κόλπου- θα λειτουργήσουν μέχρι τα ’60 (το 1966 θα κατεδαφιστούν). Νωρίτερα, ο Καρκαβίτσας έρχεται και περιγράφει λογοτεχνικά τις φυλακές πριν ακόμα μεταφερθούν από το Παλαμήδι στην Ακροναυπλία (1926) παρομοιάζοντάς τες με στόμα της Κολάσεως και μια μικρή πολιτεία να συμβιώνει από υπαλλήλους των φυλακών και κρατούμενους που διαβιούν μέσα σε άθλιες συνθήκες και σκιές*. Όλα αυτά, ερχόμενοι σήμερα, ταξιδιώτες με τα βαγόνια του ιστορικού χρόνου, τα αντικρίζουμε με ξεγνοιασιά και προτροπή για περίπατο και περισυλλογή αντικρίζοντας ένα ιδανικό σημείο για πανοραμική φωτογράφιση.

*Αξίζει να σημειωθεί η εκδοτική εργασία του πανεπιστημίου για τις φυλακές του Ναυπλίου από τις εκδόσεις ΑΠΑΡΣΙΣ (2022).

Περιπλανώμενοι στην Ακροναυπλία

Από την παλιά πόλη του Ναυπλίου κατευθυνθείτε προς την Πύλη του Σαγρέδου την οποία προσεγγίζεται ξεκινώντας από την πλατεία Συντάγματος. Έχοντας βατήρα σας την οδό Σταϊκοπούλου ανηφορίζετε από τις δρομόσκαλες για να εντοπίσετε την Αγιά Σοφιά και λίγα σκαλιά πιο πάνω βρίσκεται η οδός Ζυγωμαλά· στα δεξιά σας και στο ύψος του ξενοδοχείου Letto Nuevo θα βρεθείτε έξω από μια τεράστια αλλά ερμητικά κλειστή πόρτα. Από αυτήν την σκοτεινή στοά (κλειστή σήμερα) τον 17^ο αι. περνούσαν οι στρατιώτες ανεβοκατεβαίνοντας από την Ακροναυπλία στην Κάτω πόλη.

Ίτς Καλέ(εσωτερικό κάστρο) ονομαζόταν επί τουρκοκρατίας, όταν θα καταληφθεί από τους Οθωμανούς από το 1540 και για αιώνες.

Μυκηναϊκοί τάφοι στα ριζά του Παλαμηδίου, στην Πρόνοια, αλλά και Παλαιοχριστιανικά, Ρωμαϊκά, Βυζαντινά, Φράγκικα οχυρά και πύργοι, Ενετικά του 15^ου  : η τραβέρσα του Γκαμπέλο και η πύλη της Ειρήνης, των Τόρων και του Σαγρέδου, αφήνουν ίχνη κατακτητών στην Ακροναυπλία· Μέχρι να κτιστεί το ενετικό κάστρο, τον 17^ο αι. και να έρθει με τους προμαχώνες του να ασφαλίζει και να θωρεί πανοπτικά, όχι μόνο την παλιά πόλη αλλά και ολόκληρο τον αργολικό κάμπο, η τοποθεσία είναι περιζήτητη.

Τα τείχη της Ακροναυπλίας αποκαταστάθηκαν υπό τον αρχιτέκτονα Νίκο Πιτίδη (ο άνθρωπος που οικιστικά θα ανοίξει και την κοσμική πλευρά της παλαιάς Επιδαύρου). Ο μαγευτικός περίπατος του «γύρου της Αρβανιτιάς» υπήρξε μια από τις πλέον αγαπημένες συνήθειες του επισκέπτη  – παραμένει όμως κι αυτός κλειστός (!) σήμερα- κάτω από τα τείχη και πάνω από την θάλασσα.

Στην είσοδο της Ακροναυπλίας βρίσκεται το ανοικτό θεατράκι που έχει διαμορφωθεί εντός του αλλοτινού κάστρου ονομάζεται Δεϊλάκη, προς τιμήν της αρχαιολόγου Ευα. Δεϊλάκη, υπερασπίστριας μεγάλου τμήματος του ιστορικού Ναυπλίου.

Οι Άγιοι Ανάργυροι, τα ερείπια των Αγ. Θεοδώρων, μνήμες και ενδείξεις ενός άλλου τοπίου…

Σημείωση

Στην θέση των Αγίων Αναργύρων υπήρχε νοσοκομείο (1829, επί Καποδίστρια) το οποίο θα κατεδαφιστεί στα ’70 μαζί με τις φυλακές και σιγά σιγά θα ξεπροβάλλει το «Ξενία Παλλάς».

Σημείο συνάντησης αν χαθείτε βάλτε το βαυαρικό ρολόι του Όθωνα.

Η πρόσβαση αλλιώς

Ξεκινώντας από την Πύλη της Ξηράς φτάστε μέχρι τα Σφαγεία και ανηφορίζοντας τις δρομόσκαλες -βάζοντας σημάδι το ξενοδοχείο «Δάφνη»- περάστε κάτω από μια άλλη πύλη (ανοικτή αυτή τη φορά), την πύλη των Τόρων.

Άλλος ένας τρόπος υπάρχει: από τα Ανατολικά του πάρκου του Κολοκοτρώνη να φτάσετε έως τον αυχένα της Αρβανιτιάς και την πλατεία Σαγιά (την ονοματοδοσία της πήρε από τον παλαιότερο δήμαρχο του Ναυπλίου). Είναι το πλάτωμα με τα παρκαρισμένα μηχανοκίνητα που δηλώνουν την έντονη επισκεψιμότητα, αφού εδώ βρίσκεται η είσοδος για την πλαζ και το σημείο εκκίνησης για το μονοπάτι Αρβανιτιά– Καραθώνα.

Το ερημωμένο σήμερα σπιρτόκουτο κάποτε υπήρξε ζωντανό κύτταρο κοσμικής ζωής και πολυτελούς διαμονής.  Διαβάστε περισσότερα εδώ.

Υπάρχει και μια τρίτη και τέταρτη εκδοχή να ανεβείτε στην Ακροναυπλία:  να φτάσετε πεζή ή με αυτοκίνητο στην πλατεία του Ψαρομαχαλά, εκεί που σήμερα (δυστυχώς) σταθμεύει πληθώρα αυτοκινήτων και ενώ κάποτε θα παίρνατε το ασανσέρ (τότε, όταν λειτουργούσε, τις ένδοξες εποχές), σήμερα θα περπατήσετε μέσα στα δρομάκια της παλιότερης συνοικίας του Αναπλιού, στον Ψαρομαχαλά, για να φτάσετε και πάλι μέχρι την Πύλη του Σαγρέδου (σημείο εκκίνησης εδώ κάντε τα κανόνια «πέντε αδέλφια»).

Ακροναυπλία & Παλαμήδη: προστατευόμενος βιότοπος

 Νatura 2000

Flora & fauna της Ακροναυπλίας

Ποιο είναι όμως το habitat αυτής της περιοχής;

Η βλάστηση του λόφου περιλαμβάνει πετρώδεις θαμνότοπους με φρύγανα, ερπετά και πτηνά. Γεωλογικά ανήκει στην Υποπελαγονική ζώνη της ανατολικής Ελλάδος η οποία χαρακτηρίζεται από σχηματισμούς  με σχιστολιθικού-ψαμμίτη-κερκόδεντρου (μάργες με ψαμμίτες)  και απόκρημνα ασβεστολιθικές πλαγιές με χασμοφυτική βλάστηση και δάση πεύκων.

Υπάρχουν προστατευόμενα είδη χλωρίδας και ενδημικά φυτά

Στάχυς του Εουώνσου  

Καμπανούλα andrewsii

Πετροφαγία αρμεριοειδής

Δάφνη ιασμινοειδής  

Ερύσιμο το Κορινθιακό

Στάχυς χρυσανθής

Όπως επίσης υπάρχει πανίδα στην περιοχή με

ερπετά

δεντρογαλιές

γουστέρες

πράσινες χελώνες

σαύρες του Μοριά

σαΐτα του Νταλ

σαμιαμίδια

χελώνες.

Αν και προστατευόμενη ζώνη λοιπόν, ο κόσμος περιδιαβαίνει ανέμελα αυτό το μικρό, ωστόσο σημαντικό οικοσύστημα που αντιστέκεται σθεναρά -παρότι βάλλεται από την όποια ανθρώπινη ορμή για τουριστική ανάπτυξη μιας και για την πόλη του Ναυπλίου έδειξε να μην μπορεί αυστηρά να αποφευχθεί.

Ξεκινά χρόνια πίσω η τουριστική επίσκεψη αυτού του ιστορικού μέρους. Απ’ όταν τα Ξενία κοσμούσαν κάθε πανώρια πλαγιά με θέα του ελληνικού τοπίου (φυτεύονταν υπό κρατικό καθεστώς, προκειμένου να διοχετευτεί σε αυτά το ολοένα αυξανόμενο ανθρώπινο κύμα, λόγω τουριστικής άνθησης, όπως αυτή διαφαινόταν από τα τέλη του ‘50 και εμπρός). Οφείλει παρόλα αυτά να εμποδιστεί κάθε πρόθεση υπερανάπτυξης και αλλοίωσης του φυσικού στοιχείου του συγκεκριμένου τόπου ενάντια στην αειφόρο ανάπτυξη.

Η Ακροναυπλία ηττήθηκε, αποτέλεσε κάτεργο, μπορεί να είναι σημείο ενατένισης αλλά θα παραμένει πάντα συμβολικός τόπος αξιοπρέπειας και περηφάνιας.

Πηγές του κειμένου

natura2000.eea.europa.eu/natura2000

ec.europa.eu/environment/nature

VisitGreekNature.gr  [για τις προστατευόμενες περιοχές της Ελλάδος]

argolisnature.gr  

Wikipedeia

greekflora.gr

filotis.itia.ntua.gr/biotopes

Δείτε επίσης

Ο γύρος της Αρβανιτιάς :

Αρβανιτιά προς Καραθώνα, μεσημεράκι

και

Ξενία